’t Was vandaag zo’n dag waarop je denkt: “Laat ik het eens rustig aan doen.” Maar ja, dat is buiten de hoornaars gerekend. Om kwart voor zes kreeg ik weer een melding: “Nest gevonden op Kranenberg 3-5.” En dan weet je: de rust is voorbij.

De zomer is voorbij, de dagen worden korter, en de Aziatische hoornaar bereidt zich voor op haar laatste kunstje van het jaar: het uitvliegen van de nieuwe koninginnen. Voor ons betekent dat één ding: het is nu of nooit. De jonge koninginnen doen zich nog even tegoed aan zoetigheid van rottend fruit e.d. en aan onze bijtjes voor de noodzakelijke eiwitten om uit te groeien tot een mooi volwassen exemplaar.

De dag begint meestal rustig in Casteren, met dauw op de sla en een merel op het dak. Maar dan belt Peter Waterschoot “Ze zijn terug,” zei hij zonder groet of inleiding. “De hoornaars, ze hebben een nieuw nest gebouwd.”

Soms moet je ook durven terugkomen op een eerdere conclusie. En vandaag is zo’n dag. In mijn vorige blogbericht meldde ik vol overtuiging de vondst van een nest van de Aziatische hoornaar op het Nieveld, naast Zandstraat 11. Maar na een nadere inspectie blijkt dat enthousiasme iets te voorbarig geweest.

Soms komt een doorbraak precies op het moment dat je het niet verwacht. Vandaag kreeg ik geheel onverwacht een melding van een nest op het Nieveld, vlak naast Zandstraat 11, hoog in de boom. Het was onze oplettende dorpsgenoot Leen Craninckx die dit nest al enige tijd in het oog hield. Dankzij haar alertheid en doortastendheid werden de gemeentewerkers, die toevallig in de buurt aan het snoeien waren, direct gewaarschuwd. Een prachtig voorbeeld van hoe lokale betrokkenheid het verschil maakt.

Vandaag was het eindelijk zover. Het eerder gelokaliseerde nest in Casteren is geruimd, samen met een nest in Hapert en maar liefst vier nesten in Reusel. De bestrijdingsdienst draait op volle toeren, en de stroom aan meldingen zorgt inmiddels voor een wachtlijst. De dreiging van de Aziatische hoornaar is niet langer een sluimerend probleem, het is een realiteit die alle imkers in onze regio in zijn greep houdt. De verwijdering in Casteren werd uitgevoerd door een moedige dame van de bestrijdingsdienst, die met indrukwekkende kalmte en precisie te werk ging. Om te voorkomen dat de hoornaars massaal zouden ontsnappen, spoot ze het nest eerst in met een dikke laag scheerschuim. Dit sluit de uitgangen af en vertraagt de reactie van de insecten, waardoor het risico op een agressieve uitbraak aanzienlijk wordt verminderd.

Soms heb je van die momenten in de tuin waarop alles samenkomt. De zon heeft haar werk gedaan en je hebt met geduld en aandacht gezaaid, gewied en verzorgd. En dan, ineens, staat er een mand voor je neus die voelt als een beloning van de natuur zelf. Deze mand is meer dan een verzameling groenten. Het is een herinnering aan wat mogelijk is met een beetje ruimte, aandacht en liefde voor de natuur. Het is een uitnodiging om stil te staan bij het ritme van de seizoenen en om te genieten van wat je hebt gecreëerd. Het is een inspiratiebron voor anderen die misschien twijfelen of tuinieren iets voor hen is. 

Na ruim een week van observaties, strategisch geplaatste lokpotten en het zorgvuldig volgen van vliegroutes, was het moment daar: Alles wees erop dat er een nest aanwezig moest zijn op het terrein van "Waterschoot Hout".

De speurtocht naar de Aziatische hoornaar gaat verder. Sinds mijn vorige blogpost heb ik een aantal nieuwe wickpotten geplaatst op strategische locaties in Casteren. Helaas kan ik tot nu toe slechts van één locatie bruikbare data verzamelen.  Op de locatie bij Bushcraft aan het Kerkenpad worden de Aziaten weggejaagd door de Europese Hoornaar. Ik heb hier een extra wickpot geplaatst en inmiddels vernomen dat nu zowel Aziatische als Europese hoornaars op beide potten afkomen. Morgen ga ik daar extra data ophalen. Ondanks deze tegenslag levert het totaal al een interessant beeld op; ik kan nu drie mogelijke locaties aanwijzen waar een nest zou kunnen zitten, plus één verdachte plek die extra aandacht verdient.

Ik ben weer een stap verder gekomen in mijn zoektocht naar het nest van de Aziatische hoornaar. De methode met de wickpot werkt  uitstekend. Ik heb de pot inmiddels twee keer verplaatst, telkens zo’n honderd meter in de richting waarin de gemerkte werksters vlogen. Dit gaat vrij eenvoudig met het merkbuisje wat we ook gebruiken om de koninginnen te merken. De hoornaars zijn helemaal niet schuw, wanneer je rustig beweegt kan je zomaar het buisje over de werkster plaatsen. Na eventueel merken zet ik het buisje op de inloopopening van een selectieve val en de hoornaar loopt zomaar naar binnen. Op deze manier kan ik meerdere hoornaars in een keer verplaatsen. Het blijft fascinerend om te zien hoe ze, na een paar keer heen en weer vliegen, de nieuwe locatie accepteren alsof het altijd zo is geweest. Zodra ze de nieuwe plek als referentiepunt gebruiken, ruim ik de oude op en begint het registreren opnieuw. Tijdstippen, vliegrichting, terugkomst—alles noteer ik zorgvuldig. Het is een soort veldwerk dat geduld en precisie vraagt, maar ook voldoening geeft.

Als imker zie ik mijn bijen niet alleen als bestuivers, maar als kleine bondgenoten in de tuin. Ze zorgen voor leven, voor bloei, en voor een ecosysteem dat klopt. Maar de laatste jaren is er een nieuwe vijand opgedoken: de Aziatische hoornaar. Deze invasieve soort vormt een directe bedreiging voor honingbijen, maar ook voor de biodiversiteit in onze natuur. Vooral in het najaar wanneer de secundaire nesten opduiken gaan deze hoornaars massaal op jacht. Ik ben dus een missie gestart. Het opsporen van de Aziatische hoornaarnesten in de omgeving van Casteren voordat het probleem echt uit de hand loopt.

Soms dwingt het leven je tot stilstand. In mijn geval was dat letterlijk. Een nieuwe heup betekende tijdelijk geen gesjouw in de tuin, geen gehurk tussen de tomatenplanten, en geen lange dagen met modder aan mijn handen. Maar zoals dat gaat bij mensen met groene vingers en een onrustige geest, stilzitten is niet hetzelfde als stilvallen.